42.حکایت قلب
يكشنبه, ۹ مهر ۱۳۹۶، ۰۱:۵۸ ق.ظ
روایتی است که شیخ مفید نقل میکند و سند آن به فَرَزدَق میرسد.
فرزدق به همراه مادرش به سمت مکّه میرفت که در راه پیش امام حسین(علیه السلام) آمد و پرسید چه شد که شما راه افتادی و حج هم به جای نیاوردی؟ صحبتهایی کردند تا اینکه حضرت فرمود: «أَخْبِرْنِی عَنِ النَّاسِ خَلْفَکَ»؛ یعنی مرا از اوضاع مردمى که نهادى و آمدى آگاه کن. چون فرزدق از کوفه آمده بود، حضرت از او میپرسد بگو ببینم کوفه چه خبر بود؟
فرزدق میگوید: «الْخَبِیرَ سَأَلْتَ قُلُوبُ النَّاسِ مَعَکَ وَ أَسْیَافُهُمْ عَلَیْکَ وَ الْقَضَاءُ یَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ اللَّهُ یَفْعَلُ ما یَشاءُ قَالَ صَدَقْتَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ». به حضرت عرض کردم از شخصِ باخبرى جویا شدى! قلوب مردم با تو است، ولى شمشیرهاى آنان علیه تو است. قضا و قَدَر از آسمان نازل مىشود و خدا هم هر عملى بخواهد انجام میدهد. حضرت هم فرمود راست میگویی؛ امور قبلى و بعدى به دست قدرت خدا است.
حضرت جمله آخر فرزدق را تصدیق کرد. فرزدق گفت: «وَ الْقَضَاءُ یَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ اللَّهُ یَفْعَلُ ما یَشاءُ»؛ حضرت هم فرمود: «صَدَقْتَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ»(بحارالانوار، ج 44، ص 365) یعنی این عبارت را تصدیق کرد، امّا عبارت اوّلش را تصدیق نکرد که گفت: «قُلُوبُ النَّاسِ مَعَکَ وَ أَسْیَافُهُمْ عَلَیْکَ».
حسین(علیه السلام) این را قبول نکرد که دلهای آنها با ایشان و شمشیرهایشان علیه ایشان باشد. چنین چیزی نمیشود! چون دست و پا و چشم و گوش و همة اعضا و جوارح تابع دل هستند.
قرآن کریم میفرماید: «قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللَّه».(سوره مبارکه آل عمران، آیه 31) یعنی بگو اگر خدا را دوست مىدارید، از من پیروى کنید تا خدا هم شما را دوست بدارد.
«فاء» در «فَاتَّبِعُونی» به معنای تفریع است؛ یعنی اگر شما واقعاً خدا را دوست دارید، پس از من پیروی کنید. یعنی محبّت که جایگاه آن دل است، پیروساز است. اگر در قلبی تعلّق به کسی باشد، اعضا و جوارح هم تابع قلب میشوند و از محبوب پیروی میکنند.
البته حالا به اینکه دل تحت تسخیر چه چیز باشد کاری ندارم؛ گاهی قلب تحت تسخیر عقل است و گاه مسخّر شهوت میشود. ما فعلاً به این کاری نداریم؛ امّا بحثِ قلب است که اگر محبّت به کسی در قلب انسان بود، از او پیروی خواهد کرد. بنابر این، امام حسین(علیه السلام) قسمت اوّل حرف فرزدق را قبول نکرد. البته چیزی هم به او نگفت؛ ولی فقط بخش دوم کلام او را تصدیق کرد.
#حاج آقا مجتبی تهرانی, هفتم محرّم الحرام 1426هـ.ق - بهمن 1383
فرزدق به همراه مادرش به سمت مکّه میرفت که در راه پیش امام حسین(علیه السلام) آمد و پرسید چه شد که شما راه افتادی و حج هم به جای نیاوردی؟ صحبتهایی کردند تا اینکه حضرت فرمود: «أَخْبِرْنِی عَنِ النَّاسِ خَلْفَکَ»؛ یعنی مرا از اوضاع مردمى که نهادى و آمدى آگاه کن. چون فرزدق از کوفه آمده بود، حضرت از او میپرسد بگو ببینم کوفه چه خبر بود؟
فرزدق میگوید: «الْخَبِیرَ سَأَلْتَ قُلُوبُ النَّاسِ مَعَکَ وَ أَسْیَافُهُمْ عَلَیْکَ وَ الْقَضَاءُ یَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ اللَّهُ یَفْعَلُ ما یَشاءُ قَالَ صَدَقْتَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ». به حضرت عرض کردم از شخصِ باخبرى جویا شدى! قلوب مردم با تو است، ولى شمشیرهاى آنان علیه تو است. قضا و قَدَر از آسمان نازل مىشود و خدا هم هر عملى بخواهد انجام میدهد. حضرت هم فرمود راست میگویی؛ امور قبلى و بعدى به دست قدرت خدا است.
حضرت جمله آخر فرزدق را تصدیق کرد. فرزدق گفت: «وَ الْقَضَاءُ یَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَ اللَّهُ یَفْعَلُ ما یَشاءُ»؛ حضرت هم فرمود: «صَدَقْتَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ»(بحارالانوار، ج 44، ص 365) یعنی این عبارت را تصدیق کرد، امّا عبارت اوّلش را تصدیق نکرد که گفت: «قُلُوبُ النَّاسِ مَعَکَ وَ أَسْیَافُهُمْ عَلَیْکَ».
حسین(علیه السلام) این را قبول نکرد که دلهای آنها با ایشان و شمشیرهایشان علیه ایشان باشد. چنین چیزی نمیشود! چون دست و پا و چشم و گوش و همة اعضا و جوارح تابع دل هستند.
قرآن کریم میفرماید: «قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللَّه».(سوره مبارکه آل عمران، آیه 31) یعنی بگو اگر خدا را دوست مىدارید، از من پیروى کنید تا خدا هم شما را دوست بدارد.
«فاء» در «فَاتَّبِعُونی» به معنای تفریع است؛ یعنی اگر شما واقعاً خدا را دوست دارید، پس از من پیروی کنید. یعنی محبّت که جایگاه آن دل است، پیروساز است. اگر در قلبی تعلّق به کسی باشد، اعضا و جوارح هم تابع قلب میشوند و از محبوب پیروی میکنند.
البته حالا به اینکه دل تحت تسخیر چه چیز باشد کاری ندارم؛ گاهی قلب تحت تسخیر عقل است و گاه مسخّر شهوت میشود. ما فعلاً به این کاری نداریم؛ امّا بحثِ قلب است که اگر محبّت به کسی در قلب انسان بود، از او پیروی خواهد کرد. بنابر این، امام حسین(علیه السلام) قسمت اوّل حرف فرزدق را قبول نکرد. البته چیزی هم به او نگفت؛ ولی فقط بخش دوم کلام او را تصدیق کرد.
#حاج آقا مجتبی تهرانی, هفتم محرّم الحرام 1426هـ.ق - بهمن 1383
۹۶/۰۷/۰۹
درد واره
